Ежелгі өнер және технология мұражайы
Ө. Сұлтанғазин атындағы Қостанай мемлекеттік педагогикалық университетінің Ежелгі өнер және технологиялар мұражайы 2004 жылға дейін құрылды. Мұражай қоры Қазақстан тарихының әртүрлі кезеңдеріне жататын 3000-нан астам экспонатты құрайды. Мұражайда зергерлік қолданбалы өнер, қыш ісі, ұсталық қолөнер, кілем тоқу, Нумизматика, бонистика, кітап басу, музыкалық өнер, ұлттық қазақ ойындарының экспонаттары сақталған. Экспонаттардың үлкен топтамасы Ботай мәдениетіне жатады, құрамында сүйек еңбек құралдары, кремнийден және яшмокварциттен жасалған құралдар – отщепалар, қырғыштар, ретуши, қаптау, ажарлау технологиялары арқылы жасалған пышақтар бар.
Жыл сайын Ө. Сұлтанғазин атындағы Қостанай мемлекеттік педагогикалық университетінің студенттері арасында "сіздің шатырыңыздың құпиялары" атты акция өтеді.
1976 жылы Тобыл өзенінің оң жағасында Қостанай қаласының маңында аспанға қарайтын, отырған жалаңаш адамды бейнелейтін тас мүсіні табылды. "Мичурин" Пригородный кеңшарының механизаторлары кеңшардың орталық мекенінен оңтүстік-батысқа қарай екі километрде қиылған бульдозер Холм жанында жерді жырту кезінде мүсін тапты. Бригадир В. М. Елисеев олжаны Қостанай облыстық тарихи-өлкетану мұражайына тапсырды. Мүсінді табылған жерге археологтар Г. Б. Зданович пен А. А. Плешаков шықты.
Табылған олжа орман – дала Азияның антропоморфты скульптураларының шеңберіне жатады және жаңа дәуірге дейін III мыңжылдықтың соңы-II мыңжылдықтың басымен белгіленеді. Мүсін сұр-қоңыр ірі түйіршікті тастан жасалған (археологтар Г. Б. Зданович пен А. А. Плешаков – гранит, кейіннен "Севказгеология" бірлестігінің аға геологы Ю. И. Рылов – песчаниктің анықтамасы бойынша). Өнімнің биіктігі 20,2 сантиметр, салмағы 4 килограмм, сақталуы жақсы. Кейбір зақымданулар тек заттың төменгі бөлігінде ғана бар – мұнда бірқатар ұсақ сынықтар және оң аяқтың негізі қағылады. Бүгінгі күні Тобыл ойшылының түпнұсқасы Қазақстан Республикасының Ұлттық музейінде қойылады.
Тобыл ойшылының көшірмесін "Бейнелеу өнері және сызу" мамандығының студенті Тұрсынбаев Алмат дайындады. Көшірме гипстен жасалған, барлық пропорциялар сақталған.
Сармат құрбандары - темір дәуірінің от алтариы. Қазақстан аумағында құрбандар тік бұрышты және дөңгелек түрде ұсынылған, онда сармат әйелдерінің аздаған құрбандары келтірілген. А. М. Хазанов мұндай құрбандыққа үй ошағын сақтаушы богинаға құрбандар әкелгенін атап өтті. Сармат құрбандары Қостанай облысы аумағында табылған, бұл археологтардың темір ғасырда сармат тайпаларының тұрғанын растайды.
Қысқа акинак темірден жасалған, крест жоғары екі жүзді. Ақинақ Ұзындығы 30 см.ағаш сабы шіріген. Акинак Қарабалық кентінің жанында табылды және "Шетел тілі"мамандығының студенті мұражайға тапсырды.
Керамика (грек сөзінен keramos - саз) - саз бен минералды қоспалары бар саз қоспаларын жентектеу арқылы жасалатын бұйымдар. Керамика тұрмыста таралған, құрылыста, өнерде қолданылады. Керамиканың негізгі түрлері: терракота, майолика, фаянс, фарфор. Барлық керамикалық бұйымдар саздан жасалады, бірақ саздың түрлі сорттарынан, әр түрлі қоспалары бар, сондықтан олар әртүрлі көрінеді. Б.з. д. 15 ғ. Ежелгі Мысырдың шеберлеріне белгілі фаянс өндірісінің құпиясы кейінірек Қытайда 3-4 ғасырларда ойлап тапты. 18 ғасырда еуропалықтар Фарфор құпиясын ашты, 6 ғасырдан бері Қытай шеберлеріне белгілі. Англиядан және Франциядан жасалған керамика шеберлері фарфордың өз түрлерін жасады, мысалы, жұмсақ фарфор немесе сүйек фарфоры. Керамика өндірудегі Дәстүрлердің сабақтастығы әрқашан үй қолөнерімен байланысты болған қыш өнері тарихында көрінеді. Орта ғасырларда Еуропада керамикадан негізінен тамақ дайындауға арналған ыдыс, азық-түлікті сақтауға арналған ыдыс жасалған. Шеберлер түрлі материалдарды пайдаланды: ақ саз, ақ құм, ұсақталған тау хрусталь. Сурет салу мен күйдіргеннен кейін керамикадан жасалған бұйымдар глазурь қабатымен жабылған, одан кейін бұйымдар қайтадан күйдірілген.
Ө. Сұлтанғазин атындағы Қостанай мемлекеттік педагогикалық университетінің Мұражайында ерте темір дәуірінің керамикалық бұйымдары мен ХІХ ғғ. қыш бұйымдары ұсынылған. Сондай-ақ керамикалық ыдыстар азық-түліктерді жақсы сақтау үшін глазурьмен жабылған орыс шаруаларының ортасында сүт өнімдерін сақтау үшін пайдаланылды. Керамикалық ыдыстардан басқа қазақ шаруалары біздің мұражайда ұсынылған Былғары және ағаш ыдыстарын пайдаланған.
Қазақ ұлттық мәдениетінде тұрмыста да, мереке немесе ерекше даталарда да қолданылған ыдыс-аяқтардың көптеген түрлері белгілі. Ыдыс ағаштан, металдан, керамикадан, фарфордан, фаянстан, былғарыдан жасалған. Сақталған мұндай атаулары, ыдыс-аяқ, саба, қазан, ошақ, мес, қоржын, торсық, бұлқыншақ, зерен, шара, табақ, тегене, астау, аяқ, ожау, қасық, кепсер, күбі, теркеш, кенек, самауыр, құты, кеспек, қарын, құмыра, піспек.
